DE GRIJZE HUTKOFFER
'De herinnerde oorlog, die oorlog aan de eettafel heeft de naoorlogse generatie veel meer bepaald dan we ons realiseren,' zei Geert Mak op 15 augustus 2018, tijdens jaarlijkse herdenking van de Japanse capitulatie in Nederlands-Indië. 'Ook in politiek opzicht. Wij waren en zijn immers, ondanks al onze verschillen, er diep van doordrongen hoe belangrijk vrede is, en hoe broos.'
Gelige foto's, een paar dikke mappen met brieven, ansichtkaarten, wat onduidelijke spullen, flarden van een familieleven. Het is bij mij allemaal weggestopt in één grote grijze hutkoffer. Ik weet dat die er staat, ik kijk er nooit meer in.
Mar ik weet heel goed dat in die koffer piepkleine briefjes zitten met optelsommetjes en delingen – de stille getuigen van het onderwijs waarmee de nonnen achter het prikkeldraad stug doorgingen, totdat het papier op was en het schoolbord versleten en ze enkel nog het zand hadden om in te schrijven. Ik weet dat er een zelfgetekend ganzenbord in zit, een jurkje van parachutegoed, een stuk borduurwerk van mijn zus Tineke, en ook een zelfgemaakt kalendertje met opwekkende levensspreuken. Er zit een stukgelezen Bruintje-Beer boekje in waarbij vooral de plaatjes met maaltijden nauwkeurig zijn ingekleurd, die tafels met grote puddingen – 'We konden daar heel lang naar kijken,' vertelde mijn broer Hans later. In een mapje zit een reeks vaardig getekende cartoons op WC papier die mijn vader, legerpredikant aan de Birmaspoorweg, ooit op zijn verjaardag kreeg, 'in technocolor'. En ergens ligt ook een bundel vlekkerige papiertjes met notities als: '3 januari 1943: begraven L.,T., en V. 's Avonds gepreekt. 6 januari: vanmorgen begraven D met drie anderen. 9 januari: voor troost speelt Wim Kan vlak naast het hospitaal. 14 januari: LvdB bezweken: 'Groeten aan vrouw en kind.'
Ja, dat woont allemaal in die grijze hutkoffer.
Ik ben van naderhand, ik hoor, net als de meesten van u, tot de generatie met enkel nog dit soort koffers op zolder. We hebben het niet meer meegemaakt maar we groeiden vaak wel op in gezinnen die min of meer ontheemd waren en die met veel moeite en pijn een nieuw thuis probeerden te scheppen – niet zelden vermengd, trouwens, met een stevige portie nostalgie, want hoe verleidelijk is het niet om de film almaar opnieuw terug te draaien en om tien of twintig of honderd jaar geschiedenis stomweg te ontkennen. We hadden te maken met gezinsleden die soms zwaar beschadigd waren. Mijn broers en zus waren vooral weer overlevers, dat had je ook.
Lees meer >
