De eeuw van mijn vader

Verschenen in 1999 - Wat verbindt ons met al diegenen die in de voorbije eeuw geleefd hebben? Is het niet hun menselijkheid, hun blindheid soms, meer nog dan hun grote en kleine heldendom? Geert Mak schreef een biografie van het Nederland van de twintigste eeuw in de vorm van een familiegeschiedenis.

Zelden zullen Nederlandse lezers een boek zo snel in het hart hebben gesloten als De eeuw van mijn vader. De ruim vijfhonderd pagina’s tellende studie over honderd jaar vaderlandse geschiedenis verscheen in 1999 en kende vervolgens herdruk na herdruk. Het is dan ook een indrukwekkende synthese van verhalende genealogie en geschiedschrijving, die niet alleen het leven van één man – de vader van de auteur – omvat, maar zo’n beetje de hele Nederlandse twintigste eeuw. Dat leven van vader Mak begon op 28 september 1899 in Schiedam, waar grootvader Mak een zeilmakerij bezat. Die dag vormt het beginpunt van een schitterende wandeling door het Nederland van de twintigste eeuw.

Voor zijn boek maakte Mak gebruik van alle bronnen die hij kon vinden: boeken, archieven, brieven, briefkaarten, mondelinge getuigenissen. Daarbij was het zijn opzet om niet als een historicus met alle kennis van zijn tijd alles in terugblik te beschrijven, maar om als het ware samen met de hoofdpersonen hun tijd mee te beleven. Hoe ervoer men toen bijvoorbeeld de opkomst van het fascisme, en wat wilde en kon men weten over het lot van de joden?

Uit de manier waarop Mak het leven van zijn vader en een eeuw Nederlandse geschiedenis heeft geboekstaafd, spreken zijn journalistieke wortels. Want het is duidelijk dat hij het verleden zo historisch verantwoord als mogelijk heeft willen laten herleven, zonder daarbij toe te geven aan een melancholische schrijfstijl. Meer dan eens heeft Mak benadrukt dat alles wat er in het boek gebeurt, ook werkelijk heeft plaatsgevonden – de geuren en kleuren in De eeuw van mijn vader zijn zo authentiek mogelijk. Zo kun je ervan uitgaan dat als Mak het op een dag laat regenen, het volgens de oude weerberichten die dag ook daadwerkelijk regende. Daarbij heeft hij de verleiding weerstaan om ontbrekende details naar eigen inzicht in te vullen, zoals sommige historici gretig doen.

De vader van Geert Mak overleed bijna een eeuw na zijn geboorte, op 3 juli 1983. Hij was toen al maanden bedlegerig en verlangde naar de dood. Op die warme julidag, schrijft de auteur, ‘was hij onrustiger dan gewoonlijk. Voortdurend probeerde hij zich op te trekken aan de handgreep boven zijn bed. “Waarom doe je dat zo?” vroeg mijn moeder. “Anders val ik dood,” zei hij. “Maar dat wil je toch, sterven?” “Ja,” zei hij toen. En hij liet los, zakte achterover, en zo viel hij, en hij werd door engelen gedragen.’
Die sterfscène heeft iets vreemds – Maks vader is, samen met al die anderen in dit boek op miraculeuze wijze weer tot leven gewekt.

'Voor ik eraan begon was ik bang dat mijn techniek onvoldoende zou zijn. Schrijven is als het timmeren van een tafel of een kast, een ambachtelijke bezigheid. Het in elkaar vlechten van die twee elementen gaf hier en daar gecompliceerde situaties. Maar al werkend word je vaardiger. En verder heb ik geluk gehad. Mijn ouders hebben in hun Indische periode veel brieven geschreven naar de familie in Nederland en die brieven zijn bewaard gebleven. Mijn grootvader Van der Molen had ze netjes geordend op datum. En toen ik al met het boek bezig was vond ik op zolder de zwarte koffer terug waarin ik na de dood van mijn moeder allerlei papieren gestopt had. Samen met de artikelen die mijn vader ooit schreef in het blad Woord en Geest, dat ik op de VU kon terugvinden, had ik een schat aan bronnen. – Geert Mak in gesprek met Monic Slingerland van Trouw

EEN EEUW VAN UZELF?

Talloze malen kreeg ik de vraag voorgelegd: hoe schrijf je nu zo'n familiegeschiedenis? Hoe moet je dat aanpakken? Sinds dit voorjaar is er hulp. De journaliste Diane Bomers is een bureautje gestart dat assisteert bij het schrijven van uw eigen familiegeschiedenis. Voor meer informatie: www.uwlevengeschreven.nl.

Midprice editie | Paperback geïllustreerd 672 pagina's | Uitgeverij Atlas |ISBN: 978 9046703861 |Prijs: € 12,50

BESTEL NU!

Midprice editie | Gebonden geïllustreerd 672 pagina's | Uitgeverij Atlas |ISBN: 978 904501654 2 |Prijs: € 17,50

BESTEL NU!

Zie voor verband met De eeuw van mijn vader ook:
Een kaalgekrabde geschiedschrijving - Lezing bij presentatie gedenkboek Erebegraafplaats Bloemendaal – Haarlem, 30 november 2006
Voorbij de blanco spaties - Lezing bij de Dodenherdenking op de Dam, 4 mei 2004